Często odczuwamy dolegliwości bólowe kończyn dolnych. Mogą one występować podczas chodzenia, siedzenia lub leżenia. Objawom tym mogą towarzyszyć obrzęki (opuchlizna) lub zmiany na skórze stóp i podudzi. Jest wiele możliwych przyczyn wywołujących taki stan. Dlatego przed rozpoczęciem leczenia należy poznać przyczynę. Czy jest to spowodowane miażdżycą tętnic, zakrzepicą żył, żylakami, czy też przyczyna tkwi w kręgosłupie lub stawach kończyn dolnych?
Nierzadko, zwłaszcza w podeszłym wieku, przyczyn może być równocześnie kilka. W każdym przypadku, a w szczególności u osób palących (kiedykolwiek) papierosy, chorych na cukrzycę, nadciśnienie tętnicze, z podwyższonymi wartościami cholesterolu należy wykluczyć niedokrwienie kończyn, które nierozpoznane w porę oraz nieleczone stanowi zagrożenie amputacją kończyny i kalectwem. Najczęściej tego przyczyną jest miażdżyca zarostowa tętnic, rzadziej zator tętnic w nogach u chorych z migotaniem przedsionków lub niewydolnością serca. W przypadku miażdżycy, powodującej zarastanie i niedrożność tętnic, dolegliwości bólowe początkowo występują podczas chodzenia, zmuszają do zatrzymywania się i odpoczynku. Z biegiem czasu ból występuje w spoczynku podczas siedzenia, leżenia i budzi ze snu. Kolejnym stadium choroby są rany, owrzodzenia lub martwica na stopach i/lub podudziach. U chorych na cukrzycę, z chorobami reumatycznymi lub niewydolnością nerek mogą wystąpić rany i owrzodzenia bez poprzedzających dolegliwości bólowych. Inną, możliwą przyczyną ran i owrzodzeń na podudziach i w okolicy kostek są żylaki i przebyta zakrzepica żył. Wcześniej, może występować uczucie ciężkich i obolałych nóg oraz obrzęk. Bolesny obrzęk stóp i podudzi może być spowodowany zakrzepicą żylną, żylakami, niewydolnością naczyń limfatycznych lub niewydolnością serca.
Dolegliwości bólowe kończyn dolnych mogą też być spowodowane zmianami zwyrodnieniowymi i dyskopatycznymi w kręgosłupie lędźwiowo-krzyżowym, zwyrodnieniem stawów biodrowych, kolanowych lub skokowych. Objawy ze strony naczyń i układu kostno-stawowego często są zbliżone, mylące lub nakładają się. Stwierdzenie zmian w układzie kostno-stawowym nie wyklucza chorób naczyń.
W celu poznania przyczyny dolegliwości bólowych oraz trudno gojących się ran i owrzodzeń na nogach należy w pierwszej kolejności wykonać badania naczyniowe. Pierwsze objawy powinny nas skłonić do wizyty u angiologa, flebologa lub chirurga naczyniowego. Po badaniu lekarskim, w pierwszej kolejności wykonuje się badania nieinwazyjne, które są bezbolesne, bez nakłuwania naczyń i podawania kontrastu. Wykonuje się pomiar ciśnień w tętnicach kończyn dolnych metodą dopplera i fotopletyzmografii oraz badanie USG tętnic i żył z użyciem kolorowego dopplera. Wyniki tych badań pozwalają wykluczyć lub potwierdzić choroby naczyń i w porę włączyć właściwe leczenie. Współczesne możliwości leczenia chorób tętnic i żył są bardzo duże, a w porę zastosowane pozwalają wyeliminować dolegliwości bólowe, wyleczyć rany i owrzodzenia oraz uchronić przed amputacją.
Co zrobić z raną i owrzodzeniem na stopie i podudziu ? Od czego zacząć?
Co zrobić z raną i owrzodzeniem na stopie i podudziu (goleni), która nie goi się mimo upływu czasu i prób leczenia. Często podejmowane są próby leczenia kosztownymi opatrunkami specjalistycznymi, antybiotykami lub radykalnego opracowania chirurgicznego bez określenia przyczyny wystąpienia tych zmian oraz powodu ich nie gojenia się. Leczenie ran wymaga współpracy lekarzy i pielęgniarek różnych specjalności: naczyniowców, diabetologów specjalizujących się w leczeniu stopy cukrzycowej, ortopedów, chirurgów, pielęgniarek specjalizujących się w leczeniu ran, podologów i podiatrów. Punktem wyjścia jest znalezienie przyczyny pojawienia się i braku gojenia rany, a więc badanie ukrwienia kończyny z precyzyjną oceną ewentualnego jej niedokrwienia, co uniemożliwia wyleczenie ran, a często uratowanie kończyny. W szczególności dotyczy to osób palących (kiedykolwiek) papierosy, chorych na cukrzycę, nadciśnienie tętnicze, choroby reumatyczne, z podwyższonym poziomem cholesterolu i trójglicerydów oraz niewydolnością nerek. Wystąpienie ran na stopach u tych osób jest wskazaniem do pilnej wizyty u lekarza angiologa, flebologa lub chirurga naczyniowego celem wykonania bezbolesnych pomiarów ciśnień w tętnicach kończyn dolnych metodą dopplera i fotopletyzmografii oraz badania USG tętnic z użyciem kolorowego dopplera. Badania te wykonuje się na pierwszej wizycie bez wcześniejszego przygotowania i zbędnej zwłoki. W przypadku stwierdzenia zwężonych lub niedrożnych tętnic powodujących niedokrwienie kończyny możliwe jest wykonanie zabiegów poprawiających ukrwienie kończyny i stworzenie optymalnych warunków umożliwiających wyleczenie ran i uchronienia kończyny przed amputacją. Inną grupą chorych z trudno gojącymi się, często bolesnymi ranami na goleni i w okolicy kostek są pacjenci z niewydolnością żylną (najczęściej z żylakami) i/lub po przebytej zakrzepicy żył kończyn dolnych. Przed rozpoczęciem leczenia, bezwzględnie należy ocenić stopień niewydolności żylnej w badaniu usg doppler żył miednicy i kończyn dolnych z równoczesną oceną ukrwienia tętniczego co warunkuje prawidłowe leczenie i proces gojenia ran. Czyli leczenie należy poprzedzić diagnostyką u flebologa, angiologa lub chirurga naczyniowego.
W przypadku stwierdzenia przyczyn naczyniowych (tętniczych, żylnych lub mieszanych tętniczo-żylnych) wystąpienia i nie gojenia się ran na stopach i podudziach, leczeniu miejscowemu rany musi towarzyszyć lub je poprzedzić leczenie naczyń. Nie można leczyć skutku choroby bez skorygowania jej przyczyny. Współczesne możliwości leczenia zabiegowego tętnic i żył pozwalają u znaczącej większości pacjentów wyleczyć trudno gojące się rany i owrzodzenia.
